TUBİTAK Bilim Fuarı'nda Su ile ilgili farkındalığımızı "Zararı Biliyor musunuz?" projemizle arttırdık.

TUBİTAK Bilim Fuarı kapsamında sürdürülebilir yaşaımın en önemli unsurlarından olan "su" ile ilgili "Zararı biliyor musunuz?" adlı projemizle su okuryazarlığı konusunda bilinç ve farkındalığımızı arttırdık.

Tatlı su kaynakları gittikçe azalıyor, kuraklık oranları artıyor, dünya kırmızı alarm vermeye başladı.

Yerkürenin %70'i sudan oluşmasına rağmen, tatlı su oranımız %2,5 civarında. Dünya nüfusunun dörtte biri yeterli içme suyuna sahip değil, bu sayının 400 milyonunu çocuklar oluşturuyor. Her yıl 1 milyon 800 bin çocuk temiz suya erişemediği için hayatını kaybediyor.(1) Milyonlarca kadın, her gün yaklaşık dört saatini evine su taşımak için harcıyor. Dünyanın her yerinde su seviyesi gittikçe düşüyor.  

Türkiye, sanıldığının aksine su açısından zengin bir ülke değil. WWF'in Türkiye'nin Su Riskleri Raporu'na (2) göre ülkemiz, kişi başına düşen 1.519 m³'lük su miktarı, artan nüfusu, gelişen ekonomisi ve büyüyen şehirleri ile su sıkıntısı çeken ülkeler arasında yer alıyor.

Son araştırmalara göre 2016 yılında Türkiye'deki su kullanımı miktarı 60,4 milyar m³ olarak tespit edilirken, aynı yıl ülkemizde kullanılan toplam suyun %18,4'ünün sanayide, %10,3'ünün içme-kullanmada, %71,3'ünün ise tarımsal sulamada tüketildiği görülüyor. 2016 yılındaki Türkiye'deki toplam su kullanımının %71,3'ünü ise tarımsal sulama oluşturuyor.

Temel sebepler

21. yüzyıldan itibaren sanayileşme, iklim değişikliği, nüfus gibi etkenler, dünyadaki su kaynaklarının azalmasında belirgin rol oynadı ve su sorunu, bu etkenlere paralel bir şekilde artış gösterdi. Bunlara ek olarak;

• Dünyadaki nüfus artışı: Mevcut su kaynakları, yüksek hızla artan nüfusun su ihtiyacını karşılayamıyor. 2040 yılında nüfusunun 100 milyonu(3) geçmesi beklenen Türkiye'nin su sıkıntısı çeken ülkeler arasına gireceği düşünülüyor.

• Su kaynaklarının daha bilinçli kullanımı için finansman ihtiyacı: Mevcut su kaynaklarından endüstriyel ve tarımsal olarak en iyi şekilde yararlanmak için özel tesisler inşa etmek gerekiyor. Bu tesislerin faaliyetleri çevreyi daha az kirletiyor ve bu da su kaynaklarının korunmasına yardımcı oluyor. Teknolojik açıdan üst seviyede olan bu tesisler, üçüncü dünya ülkelerinde finansal yetersizlikten ötürü inşa edilemiyor ve bu bölgelerde su tüketimi orantısız bir şekilde artıyor.

• Çevre kirliliği: Özellikle az gelişmiş ülkelerin sanayileşme çabaları, çevreyi daha da kirletiyor. Çünkü bu ülkeler, gelişmiş ülkelerde olduğu gibi, sanayileşirken çevreye zarar vermeyecek teknolojik ve finansal altyapıdan mahrumlar. Bu teknolojik ve finansal yeterliliğe sahip olan ülkelerin az gelişmiş ülkelere yardımda bulunması, bu sorunun çözümünde etkili olabilir.

Su Ayak İzi Nedir?

Su ayak izi üretimde harcanan suyun sadece miktarını belirtmekle kalmayan, aynı zamanda türünü ve nerede / ne amaçla harcandığını da gösteren bir göstergedir.(4) Burada su ayak izi bileşenleri üç farklı başlıkta ele alınır.

Mavi su ayak izi, "mavi su" adı verilen kaynaklardan, yani yüzey ve yeraltı sularından oluşur. Üretimde kullanılan yer altı ve yüzey sularının hacmini belirtir. Yeşil su ayak izi ise yağmur suyu tüketimini ifade eder.

Bu harlaşma ve yağış miktarları göz önünde bulundurularak hesaplanan yeşil su ayak izi, satın aldığınız herhangi bir üründe veya günlük herhangi bir alışkanlığınızda tükettiğiniz suyun kaçta kaçının yağmur suyu kaynaklı olduğunu ifade etmektedir.

Bunların yanında 'gri su ayak izi' mevcuttur. Ürünün üretiminde neden olduğu su kirliliğini ifade eden bu değer, birey bazlı hesaplamalarda günlük aktivitelerde bireysel olarak neden olunan su kirliliği olarak düşünülebilir. Gri su ayak izi, ürünün üretiminde kullanılan kirli su olarak algılanılmamalı, bu kirliliğin etkisini azaltmak için harcanan temiz su olarak algılanmalıdır. Bu aşamada gri su oranı yüksek olan ürünlerde, kirliliği azaltmak için harcanan tatlı su rakamsal olarak ifade edilmektedir.   

DOLAYLI SU TÜKETİMİNDE BİLMEDİKLERİMİZ

BİREYSEL OLARAK NELER YAPABİLİRİZ?

• Sebze ve meyveleri akan suda yıkamak yerine, bir kaba su koyup yıkayabiliriz.

• Dişlerimizi fırçalarken bir bardağa su doldurup ve ağzımızı o suyla temizleyebiliriz. Bu şekilde yaklaşık 15 litre suyu boşa akıtmamış oluruz.

• Balkonu hortumla yıkamak yerine bir kova su ve süpürge kullanabiliriz.

• Çaydanlık veya su ısıtıcısına ihtiyacımız kadar su koyarak israfı önleyebiliriz. Ek olarak su ısıtıcıları, miktar olarak fazla olan suyu ısıtmak için daha fazla enerji harcarlar. Isıtıcıda kalan artık suyu bekleterek de tasarruf yapabiliriz ancak bu suyu sonra tekrar kullanmak istesek bile yine ısıtmamız gerekir ve ekstra enerji harcayarak, su tasarrufu yaparken elektrik israfına neden oluruz.
• Kirli giysilerimizin birikmesini bekleyebilir ve toplu bir şekilde çamaşır makinesine atabiliriz. Çamaşır makinesi kullanım sıklığını azaltarak yılda ortalama 9 ton su tasarrufu sağlayabiliriz.
• Duş süresini kısaltabiliriz.
• Tekstil ve gıda harcamalarını yarıya indirebiliriz.
• Bulaşıkları makineye koymadan önce sudan geçirmeyebiliriz.
• Çamaşırları ön yıkamasız yıkayabiliriz.
• Araba yıkama ve benzin için harcadığımız bütçeyi sınırlandırabiliriz.
• Boşa muslukları açık bırakmamalıyız.
• Su kaynaklarının yanı sıra elektrik ve doğal gaz gibi diğer kaynakların tüketiminde tasarruflu kullanıma özen göstermeliyiz.
• Su kirliliğine neden olan eylemlerden kaçınabiliriz.
• Aylık su tüketimini azaltmak için aile üyeleri ile birlikte gerçekçi hedefler koyabiliriz.
• Daha az su harcayarak etkili temizlik yapan sifon sistemleri tercih edebiliriz. Sifonu değiştirmek istemiyor, ancak daha az su harcamasını istiyorsak, tankın içine, su dolu bir şişe koyarak bunu sağlayabiliriz.
• Yumurta kaynatılan suyu, evdeki bitkileri sulamada kullanabiliriz; böylece bitkiler de yumurta kabuğundan çıkan besleyici maddelerden yararlanmış olurlar.
• Çimlerin, en sıcak havalarda bile haftada bir kez sulanması yeterlidir. Fazla su, köklerin yüzeye çıkmasına ve çimlerin güçsüzleşmesine yol açar.

Mutlaka bir göz atın!

• https://www.youtube.com/watch?v=w4pPjndoxKc&t=2s
• https://www.youtube.com/watch?v=cliwi3zFAtw
• https://www.yarininsuyu.com/
• https://www.youtube.com/watch?v=qCnSU-TA3hk
• https://www.ecosia.org/

Kaynak:

(1) https://www.gzt.com/jurnalist/su-sorunu-kuresel-boyutlara-ulasiyor-21-yil-icinde-700-milyon-kisi-su-nedeniyle-goc-edebilir-3496954

(2) http://awsassets.wwftr.panda.org/downloads/turkiyenin_su_riskleri__raporu_web.pdf

(3) http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30567

(4) https://www.yarininsuyu.com/su-ayak-izi-nedir/